U zeggen tegen onbekenden? Het lijkt bijna iets uit vorige eeuw. Een vorm van beleefdheid die regelmatig teniet wordt gedaan door de reactie van senioren zelf: ‘Zeg maar jij’. Is het daadwerkelijk nog nodig om je kinderen te leren dat ouderen ‘u’ zijn? Of is het geen probleem wanneer dit verandert?
Is u zeggen nog wel van deze tijd?
Vroeger leerden we onze grootouders, soms ook onze ouders en zeker vreemden aan te spreken met ‘u’. Een blijk van respect en afstand. Inmiddels wordt steeds vaker getutoyeerd en vinden (groot)ouders het geen probleem als de kinderen jou en jij zeggen, zo blijkt uit onderzoek. Maar liefst 87% vindt dat laatste prima, een schamele 13% hecht nog wel veel waarde aan ‘u’ als aanspreekvorm. Dat merk je overal. Kinderen zeggen veel sneller je en jij tegen hun opa en oma, terwijl dat vroeger minder gebeurde.
Wat dat betreft hebben Engeland en België het een stuk beter bekeken. ‘Ge’ kan altijd en ‘you’ gebruik je zowel voor de beleefde als informele aanspreekvorm.
Rob: ‘U zeggen is een vorm van respect, vind ik. Laten zien en weten dat je erkent dat de andere persoon ouder is, hoger in aanzien staat of als beleefdheidsvorm. Pas wanneer de ander aangeeft dat ‘u’ niet nodig is, pas je daar je taal op aan. Opa en oma vind ik niet per se nodig, maar vreemden, docenten en politieagenten wel.’
Wanneer moet je u zeggen tegen onbekenden?
Bij een groot leeftijdsverschil
Als er een duidelijk leeftijdsverschil is, is het netjes om in elk geval te starten met u. Stelt de ander voor om toch te tutoyeren dan kan je daarin meegaan. Maar ook dat is afhankelijk van wat je zelf prettig vindt. Leerden jouw ouders consequent om anderen aan te spreken met u, dan zal je dat vaak minder makkelijk loslaten en is dat ook oké.
Vanuit grote bedrijven en officiële instanties
Er is een bepaalde afstand vanuit een bedrijf – al maakt het natuurlijk wel uit of je te maken hebt met een jong, dynamisch bedrijf of een overheidsinstantie. Die laatste horen ‘u’ te vormen in hun aanspreekvorm, terwijl dat eerdere bedrijf sneller ‘je’ zal gebruiken. De keuze voor u of jij past doorgaans bij de uitstraling die de onderneming heeft en zijn doelgroep. Andersom is het dan ook gebruikelijk om, in elk geval in je schriftelijke communicatie, u te gebruiken.
Bij een verschil in hiërarchie op zakelijk gebied
Vooral in familiebedrijven komt het regelmatig voor dat de oprichter wordt aangesproken met u. Het is een vorm van afstand en respect voor wat iemand zakelijk gezien heeft neergezet. In dit geval is tutoyeren alleen gebruikelijk wanneer deze persoon dit zelf aangeeft. Ook hoogwaardigheidsbekleders spreek je aan met u.
Op de universiteit
Zeker bij de meer corporale studies, zoals rechten, bedrijfs- en bestuurskunde, spreken professoren de studenten aan met u. Ook tussen studenten onderling komt dit nog sporadisch voor. In dit geval is het een culturele keuze en kijk je zelf waar jij je prettig bij voelt. Al is het gebruikelijk hierin mee te gaan.
Vanuit cultureel oogpunt
Binnen sommige gemeenschappen worden ouderen met u aangesproken, ook de eigen ouders. Dit zie je bijvoorbeeld bij bepaalde religieuze groepen (de orthodoxe kerk en gereformeerde gezinnen), maar ook bij mensen die hun oorsprong hebben in het Caribisch gebied of Indonesië. Hier is het een belangrijke uiting van respect.
Merel: ‘Laatst kwam ik op school voor een gesprek met de juffen, toen het beste vriendje van Rose iets zat te bouwen. “Merel, kijk, ik heb een garage gemaakt! Wat vind je ervan?” vroeg hij trots. Dat vond ik zo’n leuk moment: het spontane, dat hij zich zodanig bij me thuis voelt dat hij me zo makkelijk tutoyeert. Andersom hoeven onze dochters ook geen u te zeggen tegen andere ouders. Wel proberen we pogingen te doen ze altijd u te laten zeggen tegen ouderen en onbekenden, al zeggen die in de praktijk bijna zonder uitzondering dat ‘je’ ook kan. De pogingen zijn dus niet heel vruchtbaar…’
De voor- en nadelen van u zeggen binnen de opvoeding
Twijfel je of je je kinderen u wil leren zeggen (al dan niet ook tegen jullie)? Dan zijn onderstaande voor- en nadelen wellicht de overweging waard.
De voordelen van u zeggen
- Gebruikelijk in je omgeving Ben je zelf opgegroeid in een traditioneler gezin en vinden je ouders het bijvoorbeeld erg lastig als je kinderen hen tutoyeren, dan is het handig om je kinderen mee te geven dat je ‘u’ zegt. Zo voorkom je ongemakkelijke situaties en stoot je je ouders niet voor het hoofd.
- Beleefdheidsvorm Hoewel het aantal mensen dat graag u hoort afneemt, kan het goed zijn je kinderen in elk geval mee te geven dat ze in bepaalde situaties wel u horen te zeggen. Denk aan bovengenoemde momenten, zoals tegen hoogwaardigheidsbekleders, senioren of binnen conservatievere kringen.
De nadelen van u zeggen tegen onbekenden?
- Afstand Door het woord ‘u’ schep je een bepaalde afstand tussen kinderen en bijvoorbeeld hun opa en oma. Die is wellicht niet meer helemaal van deze tijd en past mogelijk ook helemaal niet bij jullie. Daarbij is het goed om te houden dat respect niet zit in de aanspreekvorm maar in het gedrag dat je naar iemand vertoont.
- Ongemakkelijke situaties Wel of geen u zeggen? Het kan nogal wat ongemak opleveren in sociale situaties als je de kinderen telkens aanspoort om de beleefdheidsvorm u te gebruiken, terwijl anderen telkens zeggen dat het allemaal niet hoeft. Wie weet geef je iemand een onnodig oud gevoel of creëer je eerdergenoemde afstand. Door één aanspreekvorm te kiezen, los je dit probleem automatisch op.
- Ouderwets U zeggen wordt weliswaar gezien als beleefd, maar zegt verder in de praktijk weinig. Het is niet meer helemaal van deze tijd, zeker onder jonge mensen niet meer. Om die reden kan je ook kiezen deze aanspreekvorm helemaal niet meer te gebruiken.
Zeg jij u tegen onbekenden?
Het is je goed recht. Volg je eigen gevoel in het aanspreken van anderen met jij of u; er is geen goed of fout, zolang je hierin probeert elkaars wensen te vinden. Vraag bij twijfel ook gewoon eens wat de ander graag wil, dan voorkom je ongemak.
Ondanks dat je steeds meer een verschuiving ziet van ‘u’ naar aanspreken met ‘je’ en ‘jij’, is u zeggen als omgangsvorm nog niet helemaal verdwenen. Daarom zijn we heel benieuwd hoe jullie hierover denken. Leer jij de kinderen nog consequent dat ze u moeten zeggen tegen ouderen en onbekenden? Of kies je ervoor te tutoyeren?
Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
©fizkes – Shutterstock
Ik vind het prima als ik met jij word aangesproken. Maar ik kan me van mezelf nog wel herinneren dat ik sommige mensen gewoon oud vond en dat daar u bij hoorde. Ik zeg een keer dat jij mag, maar snap het ook dat iemand liever u zegt😊
Ja, uiteindelijk zit respect niet in het woord 🙂