Temperamentvol kind? Symptomen/kenmerken en tips

Temperamentvolle kinderen kunnen best een uitdaging zijn binnen je opvoeding. Strenger zijn helpt niet en straffen vaak nog minder: een temperamentvol kind is ‘gewoon’ zo. Maar hoe ga je er dan mee om? In dit artikel gaan we in op de definitie van een temperamentvol kind en de bijbehorende kenmerken/symptomen, ontdek je waar het gedrag vandaan komt en hoe je ermee omgaat. Ook delen we handige leestips met je.

Wanneer is je kind een temperamentvol kind?

Laten we beginnen bij het begin. Wanneer is een kind nu eigenlijk temperamentvol? Het is vooral belangrijk om te beseffen dat temperament een karaktertrek is dat elk kind heeft. Dit is dus onderdeel van je kind en niet zozeer een element dat je kunt veranderen met behulp van je opvoeding (waar gedrag, zoals liegen of slaan, wel kan wijzigen met de juiste aanpak). Met temperament moet je dus vooral leren omgaan en hier tijdig op inspelen.

Het verschil in temperament

Kinderen worden geboren met een verschil in temperament. Heeft je kind weinig temperament dan reageert hij doorgaans rustiger op situaties. Temperamentvolle kinderen zijn vaak uitgesproken en laten zich duidelijk horen of zien. Je kan het ook wel zo stellen dat temperamentvolle kinderen intenser (be)leven.

Als ouders vraagt dit best iets van je, zeker als het temperamentvolle gedrag je herkenbaar voorkomt 😉 Je hebt meer geduld en overtuigingskracht nodig voor je kind, en zal vaker moeten erkennen dat bepaald gedrag voortkomt uit zijn karakter. Je beslissingen en omgang met dit gedrag zal dus weleens afwijken van de norm – iets dat de buitenwereld niet altijd begrijpt.

Let op! Een temperamentvol karakter is geen psychische aandoening

Over de term ’temperamentvol kind’ bestaat best wat onduidelijkheid. Sommige ouders vinden het namelijk vervelend om hun kind zo te bestempelen, omdat het voor hen voelt als een labeltje. Dat is echt niet nodig. Temperamentvol staat namelijk niet in de DSM V en bovendien zegt het alleen iets over hoe je kind reageert op situaties en hoe hij in elkaar zit – iets dat je al vanaf jonge leeftijd kunt zien aan de hand van een aantal kenmerken. Hieronder staan een aantal zaken waaraan je temperamentvolle kinderen kunt herkennen.

Kenmerken van temperamentvolle kinderen: zo herken je ze

Belangrijk om te weten! Niet elk kind vertoont dezelfde kenmerken of symptomen van een temperamentvol karakter. Het gaat meer om een algemene opsomming waaruit je zelf de conclusie kan trekken of je bij jullie dochter of zoon inderdaad meerdere eigenschappen herkent waardoor je kind dus onder de noemer ’temperamentvol kind’ valt. Dit staat los van het algehele karakter: ook kinderen met een introvert karakter kunnen temperamentvol zijn. Hieronder staan algemene kenmerken of symptomen waaraan je dit kunt herkennen.

Temperamentvolle kinderen beleven het leven een stuk intenser

In die zin lijkt het wel alsof je kind helemaal ‘aan’ staat. Dat temperamentvolle kinderen intenser leven, kan zo zijn voordelen hebben. Eet je kind iets lekkers? Dan kan hij met zoveel smaak genieten dat je zelf ook spontaan trek krijgt. Gebeurt er iets leuks in jullie leven? Dan overstijgt die blijdschap zijn hart en ziel.

Hier staat tegenover dat als iets tegenzit of zelfs heel lastig is, ze ook temperamentvoller reageren met intens verdriet of hevige boosheid. Denk aan het overlijden van een bekende waardoor je kind helemaal in zak en as zit, het moment waarop haar eerste vriendje het uitmaakt of simpelweg dat jullie planning anders loopt waardoor dat leuke feestje niet kan doorgaan.

Eigengereide karakters

Je kind weet wat hij wil en gaat ervoor. Misschien maak je zelfs weleens de grap dat je je kind niet hoeft op te voeden, omdat hij het zelf allemaal wel weet. Toch ligt dat niet heel ver buiten de waarheid. Ze zijn behoorlijk standvastig en zelfs eigenwijs te noemen. Dat brengt je op zich natuurlijk ver in het leven, maar binnen de opvoeding is het best pittig. Want de wensen die je kind heeft zijn in de praktijk niet altijd in zijn eigen voordeel of überhaupt mogelijk. En vertel je temperamentvolle kind maar eens tijdens een discussie dat je niet ongelimiteerd chocola kan eten als hij dat wil.

Temperamentvolle kinderen staan vaker extravert in het leven

Onder extravert kan je in dit geval (in het kort) verstaan:

  • Energiek
  • Aanwezig
  • Uitgesproken

In tegenstelling tot een kindje met een wat introverter karakter, laten temperamentvolle kinderen zich vaak gemakkelijker zien. Ze spreken duidelijk uit wat hen dwars zit. Al kan datzelfde temperament er in bepaalde situaties ook juist voor zorgen dat ze zich terugtrekken, omdat de prikkels hen te veel worden.

Een temperamentvol kind kan minder goed tegen veranderingen

En dat is best lastig als je een uitgesproken idee hebt over hoe je het wil. Stel dat je ineens een nieuwe badjuf hebt, omdat de vorige vandaag met griep naar huis ging, dan vindt je kind dat soms lastig om mee om te gaan. Hij kan dan zijn kont tegen de krib gooien en intens tegenstribbelen.

Gevoeligheid voor prikkels en opmerkzaam

De gevoeligheid van een temperamentvol kind maakt dat ze soms meer dan gemiddeld reageren op prikkels van buitenaf. Hangt er bijvoorbeeld een bepaalde spanning in de lucht? Is het enorm druk in een bepaalde ruimte? Of moeten ze van jou vandaag per se die ene kriebeltrui aan? Dan kan dat een heftige reactie uitlokken.

Daarbij zijn temperamentvolle kinderen vaak ook opmerkzaam: ze zien meer dan anderen. Dat kan heel fijn zijn, omdat je kind dus sneller zal zien dat je een nieuwe broek of jurk draagt, tegelijkertijd zijn ze hierdoor ook sneller afgeleid omdat ze van alles zien.

hoe ga je om met een temperamentvol kind
©Prostock-studio – Shutterstock

Hoe ga je om met een temperamentvol kind?

Als gezegd is temperament een karaktertrek. Dat betekent dat je als ouder zult moeten leren omgaan met de sterk(er) uitgesproken persoonlijkheid van je kind. Hoe beter je begrijpt welke handelingen je moet verrichten en hoe je kunt inspelen op het gedrag, hoe gezelliger het over het algemeen wordt. De tips hieronder helpen je beter omgaan met een temperamentvol karakter.

Probeer vooral te kijken naar positieve eigenschappen

Een temperamentvol kind kan veel van je vergen. Je hebt immers niet altijd energie om te discussiëren over kriebelende kleding (zeker niet met haast) of onmogelijke wensen. Toch biedt een dergelijk karakter ook veel positieve kanten waar je als ouder mee uit de voeten kunt.

  • Als je alles intens beleeft, geniet je dus ook meer van de kleine dingen die het leven juist zo mooi maken. Zoals de eerste zomerse aardbeien, een kleinigheidje voor het rapport of een dikke knuffel. Daar word je toch alleen maar plaatsvervangend blij van?
  • Eigengereid? Ja, een temperamentvolle peuter of kleuter kan behoorlijk vasthoudend zijn. Maar tegelijkertijd maakt dat dus ook dat ze de kaas niet snel van hun brood laten eten. En dat is dan weer helemaal niet zo erg.
  • Opmerkzaam- en gevoeligheid leveren een groot empathisch vermogen op. Dus je temperamentvolle kind zal zien dat dat ene vriendinnetje teruggetrokken in de bouwhoek zit en gaan kijken waar het aan scheelt.
  • Temperamentvolle kinderen bereiken sneller wat ze willen, omdat ze minder snel opgeven.

Kortom, eigenschappen die eigenlijk heel goed van pas komen in het leven. Dat het binnen de opvoeding nogal uitdagend is, moet je dan maar voor lief nemen. Toch? Een positieve blik op het karakter van je kind, maakt dat je de intensievere kanten iets makkelijker kunt hebben.

Zorg voor buitenlucht en bewegingsvrijheid

Een belangrijk kenmerk van veel temperamentvolle kinderen is dat ze energiek zijn. Dit kan twee kanten op. Als je ze lekker de ruimte geeft, is er vaak weinig aan de hand. Zitten deze kinderen te veel ‘opgesloten’ en kunnen ze hun energie niet kwijt, dan reageren ze vaak heftiger op prikkels. Wat je kunt doen om die energie op een positieve manier te helpen uiten?

  • Ga naar buiten, weer of geen weer. Even een rondje lopen, uitwaaien langs het strand of naar een speelbos is vaak genoeg om er daarna weer tegenaan te kunnen.
  • Investeer in een kindvriendelijke tuin. Zo is een trampoline vaak een fijne aankoop, net als een speelhuisje of modderkeuken.
  • Neem een abonnement op de binnenspeeltuin en laat ze zich lekker uitleven. Ideaal voor de dagen waarop het hard regent buiten, stormt of tijdens studiedagen.
  • Kies een leuke sport. Al vanaf de kleuterleeftijd kan je hele leuke sporten doen: van bootcamp tot ballet. Er is altijd wel iets dat bij je kind past en waar hij zijn energie in kwijt kan.

Reageer zo rustig mogelijk op je kind

Door voor te leven (en dus te laten zien ‘hoe het hoort’) leert je kind gaandeweg zijn eigen heftige emoties beter reguleren. Het helpt dus als je niet mee schreeuwt, maar op rustige toon blijft praten. Vergeet niet dat er door dat lijfje zoveel gevoelens gieren waar je kind simpelweg (nog) geen vat op heeft. Betekent dit dat je geen grenzen mag stellen? Natuurlijk wel. Slaan en schoppen is uit den boze, als je kind oud genoeg is kan je vertellen dat hij even mag afkoelen tot hij rustig kan praten.

Waarom dit extra belangrijk is bij temperamentvolle kinderen? Ze reageren intens. Dus als jij schreeuwt, dan schreeuwen zij harder. Bovendien lost het letterlijk niets op. Je maakt ze alleen maar meer overstuur of nog kwader en een gesprek is er niet meer bij. Je kan hierbij het volgende stappenplan hanteren:

  1. Benoem het probleem, zodat je peuter of kleuter weet dat hij je niet hoeft te blijven overtuigen. “Dus je wil graag alleen op de vlizotrap klimmen?”
  2. Erken zijn gevoel: “Mama snapt dat je dat graag alleen wil doen, omdat je ook al zo goed kan klimmen bij gym.”
  3. Wees strikt in je beslissing. “Maar ik vind dit gevaarlijk. Daarom mag je wel klimmen, maar blijft mama achter je.”
  4. Verzin een alternatief. Je kan ze eventueel laten meedenken over de oplossing. “Dit is wel vervelend. Jij wil klimmen, maar het mag niet alleen. Hoe kunnen we dit nu samen oplossen?”

En soms kan je er een wedstrijdje van maken. Denk bijvoorbeeld aan opruimen. Zet een grote bak neer in de woonkamer en roep: “Wie de meeste auto’s in de bak kan doen! In 3, 2, 1…”

Vergeet niet: je bent ook maar een mens. Je bent heus niet de eerste die best weet dat rustig reageren eigenlijk beter is, maar die zelf ook haar kalmte verliest. Een temperamentvolle peuter of kleuter kan behoorlijk wat energie van je vragen en daar heb je als ouder nu eenmaal niet altijd een enorme voorraad van. Toch loont het de moeite om dit te blijven oefenen, volhouden en tot slot te accepteren dat je niet altijd een tien kan scoren, maar wel je best doet.

Hou je temperamentvolle kind bezig

Afleiding is soms echt het sleutelwoord. En aangezien een temperamentvol kind sneller afgeleid raakt, kan je daar je voordeel mee doen. Door lekker bezig te zijn, heeft je kind minder tijd om boos te reageren of ergens een discussie over te beginnen. Het helpt daarbij als je twee keuzes geeft: “We gaan puzzelen of een spelletje spelen. Jij mag kiezen!”

Lees jezelf in

Er zijn verschillende handige boeken die van pas komen wanneer je een temperamentvol kind hebt. Zoals Temperamentvolle kinderen van Eva Bronsveld. En daarnaast zijn Lastige kinderen, heb jij even geluk van Berthold Gunster (#omdenken) en Supermama’s bestaan niet van Annelies Bobeldijk ook heel fijn om in je kast te hebben staan. Deze boeken bevatten veel handige, praktische tips en eyeopeners die alles weer in perspectief plaatsen.  

Maak tijd voor jezelf

Het opvoeden van temperamentvolle kinderen kan meer energie kosten dan een meegaander, rustiger kind. Dat is niet erg, maar het is wel belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Ga lunchen met vriendinnen, regel een behandeling bij de schoonheidsspecialist of ga lekker naar de kapper, maak tijd om een goed boek te lezen of doe iets anders waarvan je kunt ontspannen. Daarbij helpt het ook als je voldoende slaapt. Des te minder energie je immers hebt, hoe sneller je kwaad reageert.

Rust, reinheid en regelmaat

Omdat kinderen die temperamentvoller zijn ook vaak heftiger reageren op onverwachte veranderingen is voorspelbaarheid zo belangrijk. Dat ze weten waar ze aan toe zijn, wanneer en met wie. Het helpt echt om thuis en buiten de deur zoveel mogelijk te zorgen voor rust en regelmaat. Denk aan vaste bedtijden, een herkenbaar slaapritueel, vaste eettijden en een bekende oppas. Op verjaardagen scheelt het wanneer je tijdig naar huis gaat om op de normale tijd te kunnen gaan slapen.

Pick your battles

Je hoeft niet overal de discussie over aan te gaan. Als iets geen halszaak is, kan je er ook voor kiezen het een keer te laten voor wat het is. Weigert je kind bijvoorbeeld zijn wanten aan te doen tijdens die ene koude winterdag – al dan niet om te zien hoever hij kan gaan? Laat het dan een keertje. Hij merkt vanzelf wel dat het koud is en zal snel genoeg vragen of hij toch zijn wantjes aan mag. Zo leert hij zijn les zelf en bespaar jij jezelf een heftige strijd.

Accepteer dat je er niet altijd goed mee kan omgaan

In sommige gevallen geldt dat ze hun temperamentvolle karakter niet van een vreemde hebben. Maar zelfs als je het herkent, kan het nog altijd intensief zijn om je kind op te voeden. Juist! Dat is niet erg. Accepteer dat je je best doet en dat het de ene keer beter gaat dan de andere keer.

Temperamentvolle kinderen zijn dus een soms een handvol in de opvoeding, maar zeker ook heel fijn om in je buurt te hebben. Vooral hun invoelende, opmerkzame karakter in combinatie met de vastberadenheid die op latere leeftijd van pas komt, maakt ze zo bijzonder. Heb jij ook een temperamentvol kind? Wil je er meer over vertellen? Laat het ons weten in de reacties!

Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links. Van elke aankoop die je doet via deze link(s) krijgen wij een klein percentage. Jij betaalt hiervoor uiteraard niets extra’s, maar je helpt ons een klein handje. Daarbij doen we regelmatig een donatie aan goede doelen als De Voedselbank, het Alzheimer Fonds of KWF. Mocht je dus een aankoop doen, dan willen we je hierbij heel graag bedanken!

©Olga Enger – Shutterstock

Ook leuk om te lezen

Redactie

De Mamagids is hét online handboek voor moeders die fouten durven maken. Vol handige tips voor als je het even niet weet, herkenbare verhalen en ervaringen van lezeressen. Omdat je nooit de enige bent!

2 gedachten over “Temperamentvol kind? Symptomen/kenmerken en tips

  1. Ik heb 2 temperamentvolle kinderen en ik ben het ook. Dus je kunt je voorstellen dat het best een uitdaging is om alles goed te doen. Ik lees veel over dit onderwerp en vertel ook proactief mijn omgeving hierover. Hierdoor kunnen ze ook weer beter met mij en mijn kinderen omgaan.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Terug naar boven