Nederland is een van de weinige Westerse landen waar de thuisbevalling nog gemeengoed is. Het is een, naar mijn ervaring, prachtige ervaring die meerdere voordelen heeft ten opzichte van het ziekenhuis. In dit artikel geef ik praktische tips, ga ik dieper in op de voordelen (en de eventuele nadelen) van thuis bevallen en deel ik mijn persoonlijke ervaring. Ik ben heel benieuwd naar jullie ervaring, misschien twijfels of de redenen waarom je thuis zou willen bevallen. Deel je ze met me in de reacties?
Waarom zou je thuis willen bevallen?
Niet iedereen begrijpt de wens om thuis te kunnen bevallen. Sommige moeders (of vaders) lijkt het verschrikkelijk om in je eigen huis te zitten, ver weg van de ‘veiligheid'(*) die het ziekenhuis biedt. Je zal dus ongetwijfeld de vraag krijgen waarom je in vredesnaam thuis zou willen bevallen terwijl de medische zorg in Nederland zo goed is.
Het antwoord hierop is persoonlijk, maar de meeste vrouwen willen graag thuis bevallen om één van de volgende redenen:
- Thuis ben je in je eigen, veilige omgeving
- Je hebt meer ruimte om te bewegen zoals jij prettig vindt
- Je hoeft niet de auto in met weeën
- Na afloop van de bevalling kan je lekker opstarten in je eigen huis; anders dan wanneer je nog vanuit het ziekenhuis met je pasgeboren baby in de Maxi-Cosi terug moet
(*) Veiligheid staat hier tussen apostrofs omdat de veiligheid van een ziekenhuis relatief is. Uitzonderingen daargelaten kan een verloskundige vaak ook veel voor je betekenen aan huis. Daarbij kunnen ziekenhuisbevallingen leiden tot meer medische ingrepen dan wellicht nodig zouden zijn geweest.
Hoeveel bevallingen vinden thuis plaats in Nederland?
1 op de 5 vrouwen bevalt nog thuis. Dat is aanzienlijk minder dan toen onze moeders bevielen. Waarom bevallen vrouwen tegenwoordig vaker in het ziekenhuis?
- Veel vrouwen voelen zich veiliger in het ziekenhuis
- Het dichtstbijzijnde ziekenhuis staat te ver weg om veiligheid te kunnen garanderen
- Tegenwoordig kiezen vrouwen vaker voor pijnstilling en de meeste vormen kunnen alleen worden toegediend in het ziekenhuis (denk aan de ruggenprik, pethidine of lachgas)
Wat zijn de risico’s aan thuis bevallen?
In principe is thuis bevallen even veilig als bevallen in het ziekenhuis. De voor- en nadelen van thuisbevallingen tegenover die in het ziekenhuis strepen elkaar namelijk weg.
Zo is de kans minder groot op ingrepen als je thuis bevalt, komen jullie niet in aanraking met ziekenhuisbacteriën en je hoeft niet in de auto te zitten met weeën. Ook kan je grotendeels zelf het verloop bepalen. Mocht het misgaan dan is het goed om te weten dat minder dan 5% een spoedgeval betreft. Complicaties komen wel voor, zeker bij een eerste bevalling is die kans wat groter.
Tot slot is thuis bevallen fijner voor de portemonnee: het kost je geen eigen risico.
Fleur: ‘Ik ben beide keren in het ziekenhuis bevallen – moest wel. Maar ik zag thuis bevallen ook eigenlijk niet zo zitten, had daar alles behalve een romantisch beeld bij’
Wanneer is een thuisbevalling niet mogelijk?
Er zijn een aantal situaties waarin je niet thuis kunt bevallen.
- Het dichtstbijzijnde ziekenhuis ligt verder weg dan de landelijke norm. Het gaat dan bijvoorbeeld om schippersvrouwen en vrouwen op Vlieland en Terschelling.
- De baby wordt te vroeg of te laat geboren.
- Wanneer een eerdere bevalling plaatsvond via een keizersnede of de moeder voorheen complicaties had tijdens het bevallen. Je kan dan in het ziekenhuis wel eventueel kiezen voor een (geplande) gentle sectio.
- Bij een meerling.
- Als de vliezen langer dan 24 uur geleden gebroken zijn.
- Wanneer de baby in stuit ligt of het hoofdje erg groot is.
Thuis bevallen? Praktische tips
Bespreek je wensen tijdig met de verloskundige
Herken je je in (één of meerdere van) bovenstaande argumenten? Dan is het handig om dit tijdig door te spreken met je verloskundige. Zij zal je hier ook naar vragen tijdens de controles, naarmate de tijd vordert. Verder is het handig om dit op te nemen in je geboorteplan. Bedenk ook of je graag wil dat de kraamzorg aanwezig is bij de bevalling zelf of dat je voorkeur heeft dat ze elders in huis wacht. Ze kan dan bijspringen als dat nodig is.
Houd in je achterhoofd dat alles anders kan lopen
Je kan de hele bevalling tot in de puntjes regisseren, als je eenmaal zover bent, kan alles alsnog een andere wending nemen waardoor je naar het ziekenhuis moet. Denk aan het breken van je vliezen terwijl je kindje nog niet is ingedaald of wanneer je baby in het vruchtwater heeft gepoept. In dat geval moet je je overgeven aan de deskundigen en je wensen loslaten, hoe moeilijk dat ook is. Neem na afloop de tijd om dit te verwerken als je dat nodig hebt.
Zet je vluchtkoffer klaar
Samenhangend met een mogelijk ander scenario is het belangrijk om je vluchtkoffer toch vast klaar te zetten. Je wil echt niet dat de aanstaande, veel te zenuwachtige vader een bevallig stringetje in je tas propt voor na de bevalling. Bovendien kan het ook een vorm van rust opleveren om dit zelf te regelen.
Mathiske: ‘Ik had eigenlijk bedacht om in het ziekenhuis te bevallen en toen ging het op een gegeven moment zo goed, dat ik dacht ik blijf thuis… Alleen toen stopte de ontsluiting helaas en moest ik alsnog naar het ziekenhuis. Een volgende keer zou ik zeker een thuis bevalling overwegen.’
Bereid je thuisbevalling goed voor
Als eerst is het goed om na te denken over de manier waarop je wil bevallen: ga je voor een badbevalling? Vind je een baarkruk fijn? Wil je graag lopen of juist liggend bevallen? Is hypnobirthing wellicht iets voor je? Of een doula? Overdenk de opties op je gemak en schrijf je wensen op in je geboorteplan. Verder zal je bepaalde zaken in huis moeten halen. Het lijstje hiervoor vind je verderop in dit artikel.
Tot slot is het belangrijk een oppas te regelen voor je andere kinderen. Ook als je wil dat het hele gezin aanwezig is bij je bevalling is het verstandig iemand stand-by te hebben, voor het geval dat alles toch onverwachts anders loopt.
Vertrouw op je eigen lichaam en luister goed naar de verloskundige
Het vrouwelijk lichaam is gemaakt om te baren. Probeer je daarom tijdens de bevalling over te geven aan het proces. Hierdoor keer je steeds meer in jezelf en kom je in een ‘bevalbubbel’. Het helpt je om straks je kindje op de wereld te gaan zetten. Vertrouw op je lijf, dat weet wat het moet doen. Tegen de tijd dat je er bijna bent, komt er een ongekende oerkracht vrij die onvergelijkbaar is met wat je ooit hebt meegemaakt.
Luister intussen ook goed naar de verloskundige tijdens je bevalling. Als zij je vertelt te stoppen met persen, hoe zeer dat wellicht tegen je hele natuur ingaat, doe dat dan ook. Ze heeft goed zicht op alles en veel ervaring. Door haar aanwijzingen op te volgen, verklein je het risico op complicaties. Dit draagt uiteraard bij aan je ervaring.
Madelon: ‘Ik ben bij de laatste twee thuis bevallen. Alles ging prima en ik vond het op de pijn na heerlijk!’
Hou de ramen dicht
Geloof me, hartje zomer bevallen met je ramen potdicht is geen pretje. Ook niet voor de geur na afloop waarschijnlijk, want je zweet je kapot. Maar het is wel belangrijk voor de baby om niet in een te koude of tochtende kamer ter wereld te komen. Bovendien kan het wat ongemakkelijk zijn als je oergeluiden uitstoot en de hele buurt kan meegenieten. Uiteraard mogen de ramen na afloop wel open, maar alleen als je kleintje lekker warm tegen je aan ligt.
Zorg voor een stoel of krukje onder de douche
In het ziekenhuis zijn deze meestal automatisch aanwezig. Net na de bevalling moet je niet te veel en te snel willen, want dan kan je behoorlijk draaierig worden. Rust houden (dus ook onder de douche) is heel belangrijk. Zorg daarom vooraf dat je een schone plastic (tuin)stoel of kruk hebt klaarstaan.
Geniet van de ervaring die de thuisbevalling is
Meerdere vrouwen die ik sprak over dit onderwerp beamen het: thuis bevallen is prettig. Je eigen omgeving, vrijheid, omgeven door mensen die je na staan en je verloskundige. Niet met ontsluitingsweeën de auto in (mijn nachtmerrie was altijd dat je dan in de file eindigt), geen wisseling van de verpleegkundige wacht wanneer je er bijna bent, niet die steriele lucht of medische ingrepen. Natuurlijk is een bevalling niet pijnloos, maar zo in je veilige omgeving is absoluut de overweging waard.
Kim: ‘Ik ben thuis bevallen van onze dochter, heerlijk! Zo was het gepland en zo ging het ook. Uiteindelijk stond er wel een ambulance voor de deur. Gelukkig was die niet nodig, maar het hele dorp wist wel dat er een kindje geboren was. Ik heb absoluut geen spijt van mijn thuis bevalling en zou het een eventueel volgende keer weer thuis willen.’
Deze spullen heb je nodig voor een thuisbevalling
- Kraampakket (alcohol, desinfecterende zeep, gaascompressen, handschoenen, inlegverband, kraammatrassen, kraam- en normaal verband, matrasbeschermer, navelklem, onderlegger, stretchbroekjes, watten)
Tip! Zorg dat de matrasbeschermer goed over het matras gespannen is: zodra je vliezen breken, kan er een hele golf vruchtwater naar buiten komen. Als het niet goed ligt, kan je het matras afloop weggooien. Overweeg verder ook eens een groen kraampakket. - Klossen om het bed te verhogen tot ten minste 80-90 centimeter en een ondersteek, te leen bij de lokale thuiszorgorganisatie
- Emmer en vuilniszakken (voor de placenta en verder afval)
- Oud beddengoed
- Hydrofiel luiers (ook handig om een stapel oude luiers te hebben)
- 2 thermometers: één voor jezelf en één voor de baby (of hou alcohol bij de hand om hem tussendoor steeds te kunnen desinfecteren)
- Goede verlichting
- Warme doek om de baby in te wikkelen na de geboorte
- Warme kruiken voor na de bevalling. Om dezelfde reden als hiervoor: de baby moet ook op temperatuur blijven wanneer jullie even niet bij hem of haar kunnen zijn. Op het moment dat jij wil gaan douchen bijvoorbeeld, is het belangrijk dat je kleintje lekker warm blijft.
Verder handig om te hebben
- Een nat washandje om jezelf even te kunnen opfrissen tijdens de bevalling
- Lippenbalsem
- Borstkompressen voor het geval je gaat lekken
- Crème tegen tepelkloven
- Dextro energy
- Warme sokken voor tijdens de bevalling
- Een speldje of armbandje dat je kan wisselen na het geven van de borst; zo weet je altijd welke kant je als laatst gegeven hebt. Mits je niet vergeet te wisselen.
- Flesje water voor bij de wc: na het plassen moet je spoelen. Niet alleen wanneer je hechtingen hebt. Na de bevalling wil je geen toiletpapier gebruiken.
- Genoeg leesvoer of een puzzelboekje. Probeer je lichaam na de bevalling zoveel mogelijk rust te geven en ontspanning te zoeken.
Jacqueline: ‘Mijn jongste dochter is thuis geboren en ik heb dat als prettiger ervaren dan toen ik van mijn oudste in het ziekenhuis beviel. Vond het heel fijn om de kraamverzorgster erbij te hebben. In het ziekenhuis was het zo druk dat er amper naar je omgekeken werd. Alleen had ik wat moeite met het verlaten van de badkamer toen mijn vliezen gebroken waren: ik wilde niet dat die zooi op mijn mooie vloerbedekking kwam, haha! Nog wel iets om rekening mee te houden: vanaf 100 kg willen ze liever niet dat je thuis bevalt, voor het geval er iets gebeurt waarbij ze jou moeten versjouwen. En goed licht is ook handig. Zeker als je een ouwe mopperkont als verloskundige hebt die anders alleen maar aan het klagen is dat ze niks kan zien.’
De voordelen en nadelen van thuis bevallen
Voordelen van een thuisbevalling
Belangrijke voordelen aan een thuisbevalling (ten opzichte van een poliklinische bevalling of ziekenhuisbevalling op medische indicatie) zijn:
- Je bent in je eigen omgeving. Dat biedt meer ruimte en vrijheid om te doen wat goed voelt. Wil je graag lopen om de bevalling te bespoedigen? Vind je het fijn om lekker in bad te gaan, kaarsjes aan te steken of bepaalde muziek te spelen? Dan heb je hier veel meer vrijheid in dan wanneer je in een ziekenhuis bevalt.
- Tijdens de bevalling blijft je verloskundige over het algemeen bij je. Mocht ze toch wisselen (omdat haar dienst afloopt en de bevalling naar verwachting nog wel even zal duren) dan ken je de vervangende verloskundige ook. In het ziekenhuis werken ze met shifts en kan de ‘wisseling van de wacht’ stressvol zijn.
- Je hoeft niet heen en weer te rijden naar het ziekenhuis. Met name na de bevalling is het een luxe om lekker in bed te mogen blijven liggen, vond ik. Ook de eerste autorit met een pasgeboren kindje sloeg ik de andere keren het liefst helemaal over.
- Vrouwen die thuis bevallen houden hier doorgaans een fijne herinnering aan over. Ziekenhuisbevallingen daarentegen voelen te vaak als onpersoonlijk; je bent meer nummertje. Daarbij ervaren sommige vrouwen het ook als obstetrisch geweld.
- De kans is kleiner dat je een medische ingreep krijgt, zoals pijnstilling of een inleiding met hormonen. We zijn in de Westerse wereld erg gaan vertrouwen op medicatie en minder op onze intuïtie en ons lichaam zelf. In bepaalde opzichten is dat niet altijd een vooruitgang naar mijn mening – al snap ik het als mensen daar anders over denken.
- In een ziekenhuis bevallen vrouwen doorgaans vaker op hun rug, terwijl dat een onnatuurlijke houding is én de kans op interventies vergroot. Thuis heb je meer vrijheid in je positie, wat de bevalling ten goede komt.
- Er is doorgaans geen personeel in opleiding aanwezig (verpleegkundigen, AIO’s, kraamverzorgenden) en dat geeft meer rust; als je dat zo wil zijn alleen je partner en de verloskundige bij je.
- Een thuisbevalling wordt volledig vergoed.
Nadelen van thuis bevallen
Betekent dit dat er geen nadelen zijn? Nee. Ook aan een thuisbevalling kleven natuurlijk nadelen. Zo zal je naar het ziekenhuis moeten bij medische indicatie tijdens de bevalling zelf, overmatig bloedverlies na de bevalling of een niet loslatende placenta en dat kan een zware dobber zijn. Bovendien is die rit vaak stressvoller dan als je vrijwillig naar het ziekenhuis was gegaan, omdat er dan iets aan de hand is. Verder zit je toch wat meer met troep in huis en je kunt slechts weinig vormen van pijnstilling gebruiken.
Nicole: ‘Ik vond thuis bevallen altijd veel en veel fijner dan in ziekenhuis. Maar je moet inderdaad wel open staan voor verschillende scenario’s.’
Onze ervaring met een thuisbevalling
Vooraf wilde ik niet thuis bevallen
Bij mijn oudste twee dochters koos ik zelf voor een (poliklinische) bevalling. Het leek me namelijk best eng om thuis te moeten bevallen, zonder medisch personeel om me heen. Bovendien zag ik een soort nachtmerrie voor me waarin ik met 7-8 centimeter ontsluiting, halverwege je weeënstorm, alsnog richting het ziekenhuis zou moeten racen.
Uiteindelijk kreeg ik de keus ook niet, want beide bevallingen werden uiteindelijk medisch doordat mijn vliezen voortijdig braken. Mijn eerste bevalling was echter een drama: heel onaardig personeel, een arts die nogal uit de hoogte deed en een pethidineprik die ze toedienden met halve uitleg. Zo zou het een weeënremmend middel zijn waardoor ik de nacht kon doorslapen. De tweede keer verliep al beter, maar ik vond het inleiden echt heel pijnlijk. Bovendien lag ik op bed, ik kon geen kant op.
Misschien was het wel daardoor dat ik op het laatste moment, in gesprek met onze verloskundige, spontaan besloot wel thuis te willen bevallen. Ze vertelde eerlijk over de risico’s, maar ook over de voordelen. En ineens voelde ik sterk dat dit exact was wat ik nodig had. Lekker thuis, eigen omgeving, geen gedoe met heen en weer rijden naar het ziekenhuis en na afloop bijkomen in mijn eigen bed.
Intuïtie?
Ik wijt het inmiddels maar aan mijn intuïtie. De bevalling had niet mooier en vrediger kunnen gaan. Ondanks een wat langere aanloop, liep alles volgens het boekje toen we eenmaal op gang waren. Bovendien in rap tempo: vanaf het moment dat de weeën doorzetten, ging het snel. Bij 9 centimeter ontsluiting brak de verloskundige mijn vliezen, een kwartier later lag onze derde dochter op mijn buik. Bij nader inzien is ze in slechts twee uur tijd geboren; waarschijnlijk hadden we het ziekenhuis niet eens gehaald.
Wat mijn man opviel, was hoe ontspannen ik omging met de bevalling. Doordat we thuis waren en er geen anderen op mijn vingers keken, kon ik volledig in mezelf keren op een manier die ik prettig vond. Ik heb daardoor een vorm van ontspanning ervaren die zo puur en fijn was, dat de hele ervaring misschien zelfs in de buurt komt van HypnoBirthing. Juist omdat pijnstilling geen optie was, moest ik me wel volledig overgeven aan mijn lijf en dat gaf echt zo’n oergevoel – kan het niet anders omschrijven. Ik gun echt elke vrouw zo’n fijne ervaring (overigens ook als hij in het ziekenhuis plaatsvindt).
Meer over mijn bevallingen lees je in dit aparte artikel.
Laatste tip: thuis ben je misschien minder snel geneigd om rust te nemen
Ik had geen hechtingen, dus wilde eigenlijk na de bevalling meteen lekker opstaan en douchen. Dat kwam me op een preek van kraamverzorgster én verloskundige te staan. Dat je in je eigen huis bent, omringd door eigen spullen, maakt het toch aantrekkelijker om snel weer je leven op te pakken. Dat ervoer ik in het kraamhotel bijvoorbeeld helemaal niet. Maar goed, dit is mogelijk persoonsgebonden. Sommige vrouwen ervaren die druk (gelukkig) totaal niet om van alles te gaan doen. Het vierde trimester is er niet voor niks.
De enige thuisbevalling
Dat situaties anders kunnen lopen, ondervond ik aan den lijve tijdens de vierde en vijfde bevalling. Zonder hier al te veel op in te willen gaan, vind ik het ergens jammer dat ik nooit meer zo’n rustige en vredige bevalling heb meegemaakt. Mijn lijf is denk ik niet gemaakt voor een ‘met-zonder-complicaties’-verhaal, hoe graag ik dat ook zou willen. Misschien dat ik juist daarom die derde keer zo koester, het was echt de fijnste van allemaal.
Een thuisbevalling is een prachtige ervaring – al is dit niet voor iedereen weggelegd. We zijn heel benieuwd naar jullie keuze: zou thuis bevallen bij je passen? Of kies je liever voor het ziekenhuis?
Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
©Prostock-studio– Shutterstock
