Baby slaapt niet door: lees hier dé oplossing

En, hebben jullie alweer een beetje nachtrust?’ ‘Wordt het niet eens tijd dat jullie baby gaat doorslapen?’ ‘Die van mij was net twee maanden en toen sliep hij al acht uur achter elkaar hoor, misschien moet je een slaapcoach…?’ De opmerkingen zijn niet van de lucht als je baby nog geen nacht doorslaapt. Dat kan het best frustrerend zijn. Want waarom redt hij het net vier uurtjes op goede dagen? Hoe oud is een kind eigenlijk wanneer hij voor het eerst zou ‘moeten’ doorslapen? En hoe kan je het lot een handje helpen? In dit artikel vind je alles dat handig is om te weten over nachtrust, borstvoeding en doorslapen.  

Over doorslapen, ritme en hoe je met gebroken nachten omgaat

Dat pasgeboren baby’s niet doorslapen weten we allemaal. Daar stel je je op in wanneer je zwanger bent – al is het maar omdat iedereen je toevertrouwt dat je nu nog maar even van je nachtrust moet genieten, ‘zolang het nog kan’. Maar dan passeer je twee maanden, drie maanden… Wanneer wordt het eigenlijk zorgelijk? En is een slaapcoach dé oplossing? Hieronder gaan we in op alle facetten van doorslapen, want alleen zo kan je je verwachtingen bijstellen naar een realistisch beeld.

Doorslapen in de Westerse wereld

Raadpleeg je internet dan lees je wellicht dat het niet gebruikelijk is dat kleine kindjes al snel kunnen doorslapen. Het is een Westerse gedachte: ons leven is druk en een gebrek aan slaap levert problemen op. Zo daalt je concentratievermogen (onmogelijk op je werk), is plannen en organiseren lastig (en dus gaat je kind op nieuwe gympen mee met de excursie bij de schapenboer) en zal je niet de eerste zijn die tijdens die oersaaie vergadering bijna in slaap valt. Een doorslapend kind lost die problemen op.

Toch moeten we realistisch blijven. Het kan misschien een Westers probleem zijn, maar we leven nu eenmaal hier en ons leven ís druk. Je kan niet overal iets aan veranderen. Toch is het goed om hier dieper op in te gaan. Hoe werkt het menselijk lichaam eigenlijk? Waarom slapen jonge baby’s niet door? En hoe gaan moeders in niet-Westerse samenlevingen hiermee om?

Waarom het logisch is dat je kindje nog niet doorslaapt

Wist je dat ieder mens prematuur geboren wordt? We groeien door na ons leven in de baarmoeder en zijn de eerste periode volledig afhankelijk van onze verzorgers. Je baby heeft namelijk geborgenheid nodig, veiligheid en voorspelbaarheid, maar ook (borst)voeding. Met name dat laatste is een belangrijke oorzaak van het wakker worden.

Borstvoeding en wakker worden

Van nature geeft een moeder haar kindje zelf voeding. Uiteraard begrijpen we dat niet iedere moeder deze borstvoeding kan of wil geven. Toch is het belangrijk hierop in te gaan en van toepassing op elke moeder – ook als je kiest voor flesvoeding vanaf de geboorte – omdat het essentieel is te begrijpen waarom je kindje ’s nachts wakker wordt.

Er zijn een aantal belangrijke redenen waarom een pasgeboren baby niet doorslaapt. Zo moeten de hersenen nog groeien en heeft het lijfje op regelmatige basis glucose nodig (iets dat rijkelijk aanwezig is in borstvoeding). Daarbij is borstvoeding een relatief lichte voeding die snel verteert. Daardoor heeft je kindje sneller trek. En tot slot zorgen de nachtvoedingen voor het op peil blijven van de borstvoeding zelf: als je nachtvoedingen vervangt voor de fles, loopt de productie vaak snel terug.

(Bron: o.a. Borstvoeding.com)

Hoe doen ze dit in niet-Westerse samenlevingen?

Omdat we in het Westen redelijk ver van onze natuur zijn geraakt, is het slim om te kijken hoe vrouwen in een niet-Westerse samenleving omgaan met het gebrek aan nachtrust en de nachtvoedingen. De reden dat hier minder problematiek wordt ervaren rondom het, al dan niet, doorslapen is eigenlijk vrij eenvoudig:

  • Vrouwen geven hier vaker borstvoeding. Zolang je dit doet, maakt je lijf oxytocine aan en val je gemakkelijker in slaap na een voeding.
  • Moeders dragen hun kindje (overdag) vaker.
  • Samen slapen is niet specifiek voorbehouden aan de zogeheten ‘natuurlijke- of bewuste opvoeders’, maar heel gebruikelijk.
  • Meer hulp voorhanden (it takes a village…)

Anders dan bij ons, waar kleine baby’s vaak al vrij vroeg op hun eigen kamer komen te liggen, is er dus een continue stroom van aandacht en liefde aanwezig waar de baby gebruik van kan maken zoveel hij wil. Gevolg daarvan is dat kinderen minder huilen – tenzij ze echt iets onder de leden hebben, dat moeders flexibel omgaan met voeding (en dus voeden op verzoek, niet op basis van een tijdschema) en dat mensen samen slapen. Dat maakt het geven van voeden makkelijker én geeft je baby een veilig gevoel. Tot slot word je als ouders omringd door een gemeenschap. Overdag kan een ander je kindje meenemen en dragen, zodat jij kunt bijslapen.

(Bron: Jagen, verzamelen en opvoeden)

Leven in de Westerse wereld: wat werkt voor ons?

Bovenstaande klinkt misschien logisch, voelt fijn, maar toch is het hier iets minder gemakkelijk om bepaalde zaken toe te passen als je verder een vrij druk leven hebt. Bovendien zijn we ooit begonnen met het wonen in kleinere huizen waar geen ruimte is voor een directe gemeenschap. Oma’s, tantes, nichten – iedereen woont verder weg en heeft een eigen leven. Dus hoe kun je nu zorgen dat die gebroken nachten behapbaar blijven? Zeker als je nog meer kinderen hebt, een baan en je huishouden op orde wil hebben, is dat immer geen overbodige luxe.

Zolang we geen nanny hebben die alles voor ons uit handen neemt of een inwonende (schoon)moeder, zal je dus naar andere oplossingen moeten kijken. Oplossingen die je zou kunnen proberen, vanaf minimaal drie maanden (zie kader)?

Vanaf welke leeftijd mag een baby doorslapen?
Een eerste vereiste is dat je baby een gezond gewicht heeft. Twijfel je? Overleg dan met het consultatiebureau of eventueel een behandelend arts. Algemeen kan je stellen dat kindjes vanaf drie maanden langer achter elkaar kunnen gaan slapen. Na vijf maanden slaapt ongeveer de helft van de baby’s acht uur achtereen. Doorslapen is dus niet de norm. Het kan dan ook prima dat je tot de andere 50% hoort van wie de baby nog helemaal niet doorslaapt.

Hoe laat je een baby ’s nachts doorslapen?

Sluit een medische oorzaak uit

Wanneer je twijfelt of als je kindje pijn lijkt te hebben tijdens het slapen, kan het schelen om deskundige hulp in te schakelen en een eventuele medische oorzaak uit te sluiten of vast te stellen. Ook bij kinderen die al bij een arts lopen, kan er een medische oorzaak zijn.

Een voorbeeld hiervan is (verborgen) reflux. Door de pijn en het ongemak die dit veroorzaakt bij je baby, is het lastiger om in slaap te komen en om door te slapen. Het verkrijgen van de juiste medicatie en eventueel een aangepast matras kunnen helpen.

Oververmoeidheid

Het ligt wellicht niet zo voor de hand, maar oververmoeidheid kan een flinke stempel drukken op het slaappatroon van je kindje. Anders dan je zou vermoeden zorgt het namelijk niet voor een diepere slaap en langere nacht, maar juist voor huilen en vaker wakker worden. Houd dus ook eens bij of je baby ook overdag voldoende slaap krijgt. Het helpt als je de signalen leert herkennen die je kindje vertoont als hij vermoeid is.

Een vast slaapritueel hanteren

Voorspelbaarheid is duidelijk en geeft kinderen een veilig gevoel, zeker bij kleintjes die je verder nog weinig kunt uitleggen. Een vast slaapritueel voor de nacht is daarom prettig. Denk aan:

  • Rustig afsluiten na het avondeten (geen schermtijd, drukke spelletjes of hardere muziek)
  • In bad gaan
  • Een massage
  • Voorlezen (ook bij jonge kinderen werkt het al kalmerend als je op kalme toon een verhaaltje vertelt, ondanks dat ze er niets van zullen begrijpen)
  • Een slaapliedje zingen
  • Fles of borstvoeding geven

Op deze manier leren ze herkennen dat het bedtijd is.

Geef een voeding voor het slapen gaan

Binnen het bedritueel is het dus fijn om een voeding toe te voegen. Om dit te kunnen doen, start je op tijd met het ritueel, zodat je kleintje niet direct in slaap valt na zijn bad – om maar iets te noemen – maar nog energiek genoeg is om te drinken aan de borst of uit de fles.

Let op! Je hoeft die voeding niet zwaarder te maken met rijstebloem. Integendeel. De kans bestaat dat hij te zwaar valt, je baby moeite heeft met verteren en daardoor wakker ligt.

Maak er ’s nachts geen feestje van

Hoe rustiger je het in de nacht houdt en hoe minder prikkels je baby krijgt, des te gemakkelijker hij zal doorslapen. Gemiddeld gezien uiteraard. Gebruik bijvoorbeeld zacht licht tijdens het (eventuele) verschonen en voeden om de overgang tussen slapen en weer slapen zo vloeiend mogelijk te laten verlopen.

Accepteer dat het is wat het is

Je kunt bij een baby niet op een liefdevolle manier afdwingen dat hij gaat doorslapen. Probeer dit voor jezelf te accepteren en zoek oplossingen buiten het slapen om. Als je een relatief rustig ritme hanteert overdag, liefdevol reageert op je kindje en op tijd zorgt voor eten en drinken, kan je vaak niet heel veel meer doen dan loslaten. Vergeet niet dat je niet de enige bent in deze situatie – hoe zeer het commentaar van buitenstaanders je misschien het gevoel geeft dat het mis gaat bij jullie thuis, doorslapen is een optie en geen norm.

Zorg goed voor jezelf

Gebroken nachten kunnen je opbreken en ernstig vermoeien. Blijf daarom echt goed op je eigen gezondheid en nachtrust letten. Misschien mag je kindje wel een nachtje uit logeren bij een fitte oom of tante, kan je een schema maken met je partner om wisselend bij de baby te slapen (probeer dan eventueel te kolven) en is het wellicht een optie om soms overdag bij te slapen. Het bijstellen van je verwachtingen hoort eveneens bij zelfzorg: dat het de buurvrouw verderop lukt om een strak georganiseerd huis te combineren met de zorg voor een baby en nog drie kinderen, betekent niet dat dit bij jou past. En dat hoeft ook niet.

Lees je in over dit onderwerp (of boek een slaapcoach)

Er zijn verschillende boeken geschreven over het onderwerp doorslapen. De kernboodschap blijft dat rust en regelmaat belangrijk zijn. Je kan de hulp inroepen van een slaapcoach. Maar voor het zover is, helpt het soms ook je goed in te lezen. Dit zijn een paar hele fijne boeken:

Ouderwetse adviezen om je baby te laten doorslapen

Vervang (borst)voeding voor een flesje water

Vroeger was het gebruikelijker om baby’s water te geven in plaats van borstvoeding. De voeding zelf hebben ze immers niet direct nodig als ze overdag voldoende binnen krijgen. Zo zou je baby leren dat borstvoeding overdag is en de nachten niet bedoeld voor gezellige onderonsjes. Niet iedereen is het hiermee eens. Zo menen sommige moeders dat een baby ook kan wennen aan een nachtelijk slokje water, anderen ervaren dat het niks helpt en voor een derde voelt dit tegennatuurlijk. Naast trek kan je baby misschien ook behoefte hebben aan geborgenheid en daar helpen slokjes water niet tegen.

Gecontroleerd laten huilen

Wist je dat het advies om baby’s gecontroleerd te laten huilen afkomstig is van mannelijke ‘deskundigen’ uit de negentiende eeuw? Toch adviseren consultatiebureaus en een aantal slaapcoaches nog steeds om je kindje te laten huilen en zo te leren doorslapen. In dit artikel wordt echter heel helder uiteen gezet wat het met je baby doet en waarom er andere manieren zijn die liefdevoller zijn voor je kind.

Marcia: ‘Bij het consultatiebureau vonden ze het maar vreemd dat Jason nog niet doorsliep, geloof ik. “Gewoon laten huilen,” was het advies, “dan leert hij het vanzelf.” Ik deed wat ze zeiden, legde hem in zijn bedje, gaf een aai over zijn bol en ging op de gang zitten. Uiteindelijk hield ik het een halfuur vol, terwijl hij steeds harder begon te krijsen. Ikzelf zat trouwens ook te huilen aan de andere kant van de deur. Maar goed, zij waren deskundig en zouden het wel beter weten dan ik. Dat hele moederschap voelde als een aaneenschakeling van falen, ook door dit soort dingen. Op het laatst hield ik het niet meer vol, pakte hem en hield hem stevig tegen me aan. Vanaf dat moment gooide ik alle adviezen overboord en volgde mijn intuïtie. Dat werkte een stuk beter.’

Onze ervaring met leren doorslapen

Dagritme met een baby

Het effect van een duidelijk schema

Hoewel onze dochters inmiddels goed slapen, was dat in de babytijd wel anders. Het brak ons op en ik geloof dat we bijna alles hebben geprobeerd.

Op een gegeven moment gebruikten we het schema hiernaast voor overdag. Hier hielden we ons heel strikt aan in de hoop dat onze jongste dochter snel zou doorslapen. Of het werkte? Gedeeltelijk. In elk geval werd ze minder vaak wakker tussendoor.

Toch zou het helaas nog tot bijna negentien maanden duren voor ze echt doorsliep. Verrassend genoeg bleek het de oplossing om haar op de kamer te leggen bij haar elf maanden oudere zus.

Zo zie je ook maar meteen: elke situatie is uniek. Voor je een oplossing hebt gevonden die bij jullie situatie past, kan je best even aan het zoeken zijn.

Update 2023

Inmiddels hebben we een zoontje en die slaapt ook niet door. Er zitten goede nachten bij (van 20.00-00.00 en van 00.15-07.00 uur), maar die voeren nog steeds niet de boventoon. Wel ontdekten we een aantal zaken die zijn nachtrust in elk geval bevorderen en die ervoor zorgen dat hij beter slaapt.

  • Slaapsignalen herkennen Door hem op bed te leggen wanneer we zien dat hij moe is, slaapt hij makkelijker en beter.
  • Minder prikkels overdag Op het moment dat we een hele drukke dag hebben, zien we dat ’s nachts terug. Hij huilt dan meer en is vaker wakker. Het loont dus om te zorgen dat we bepaalde herkenbare punten in de dag bouwen, zoals een vast slaapritueel en redelijk statische slaaptijden.
  • Vloerbed Online zagen we de tip van het vloerbed, afkomstig uit de Montessori leer. Het in slaap vallen verloopt veel rustiger dan in zijn ledikant. Dat is sowieso winst.
  • Acceptatie We weten dat het vanzelf overgaat: als hij 16 is zal hij echt niet meer om het uur jammerend wakker worden. Hier stellen we ons als ouders op in: we wisselen de nachten, voelen ons minder radeloos als hij veel huilt en proberen hem vooral een veilig gevoel te geven. Makkelijker gezegd dan gedaan hoor, het kostte in elk geval mijzelf een flink aantal jaren aan ouderschap om hier beter mee te kunnen omgaan.

Hoe oud was jouw baby toen hij voor het eerst een nacht doorsliep? Of had je ook te maken met een nachtbraker die zijn tijd (behoorlijk) nam?

Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links. Van elke aankoop die je doet via deze link(s) krijgen wij een klein percentage. Jij betaalt hiervoor uiteraard niets extra’s, maar je helpt ons een klein handje. Daarbij doen we regelmatig een donatie aan goede doelen als De Voedselbank, het Alzheimer Fonds of KWF. Mocht je dus een aankoop doen, dan willen we je hierbij heel graag bedanken!

Merel

Pedagoog in opleiding Merel (39) is moeder van vijf (Nova* 2020). Dol op zoetigheid en daardoor eeuwig aan de lijn, verdwaalt nog in haar eigen achtertuin en doet op haar eigen manier pogingen de wereld iets mooier te maken. In 2013 studeerde deze historica af op het onderwerp "Pedagogische boeken in de 17e en 18e eeuw". Dat vond ze zo leuk dat ze daarna zelf is gaan bloggen over de opvoeding. Haar leven? Chaos met een gouden randje!

Een gedachte over “Baby slaapt niet door: lees hier dé oplossing”"

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Terug naar boven